تغییر مسیر سیاست خارجی ایران؟
تاریخ انتشار: ۱۷ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۹۲۱۴۳۰
آیتالله علی خامنهای، رهبر ایران، در ۲۲ اردیبهشت، در حکمی علیاکبر احمدیان را به جای دریادار علی شمخانی، به عنوان دبیرکل شورای عالی امنیت ملی ایران منصوب کردند. شمخانی که چهرهای نسبتاً میانهرو بود، از سال ۲۰۱۳ این سمت را برعهده داشت. وی همچنین از سال ۱۹۹۷ تا ۲۰۰۵ در دوران ریاستجمهوری سیدمحمد خاتمی، رئیسجمهور اسبق، وزیر دفاع بود.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
بعضی از اصولگرایانی که اکنون سلسلهمراتب قدرت ایران را تحت کنترل دارند، همیشه به شمخانی مشکوک بودهاند، زیرا او یک شخصیت ارشد امنیتی در دولتهای خاتمی اصلاحطلب و حسن روحانی میانهرو بود. علاوه بر این، دو تن از معاونان ارشد شمخانی به جاسوسی متهم شدند. یکی از آنها علیرضا عسگری، سرتیپ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و معاون شمخانی در وزارت دفاع بود. او پس از ترک پست در سال ۲۰۰۵، دو سال بعد به ایالات متحده فرار کرد. نفر دوم علیرضا اکبری بود که از سال ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۴ معاون شمخانی بود و در دیماه پس از دستگیری و متهم شدن به جاسوسی برای انگلیس اعدام شد.
جانشین شمخانی، دریادار علیاکبر احمدیان، سرتیپ سپاه پاسداران است که در غرب چندان شناختهشده نیست. او یکی از استراتژیستهای برتر سپاه است. او همچنین با سرلشکر قاسم سلیمانی که در ژانویه سال ۲۰۲۰ در فرودگاه بغداد توسط آمریکا ترور شد، ارتباط نزدیکی داشت. احمدیان متولد ۱۳۴۰ در شهر بابک از توابع کرمان است. او در دوران دبیرستان یکی از دانشآموزان ممتاز بود و سپس در سال ۱۳۵۸ در دانشکده پزشکی دانشگاه تهران پذیرفته شد. اما زمانی که ایران و عراق در شهریور ۱۳۵۹ وارد جنگ شدند، او دانشگاه را رها کرد و به سپاه پیوست و در استان نفتخیز خوزستان در جنوب غربی ایران سلاح به دست گرفت. در سال ۱۹۸۱، یک گروه چریکی چپ به رهبری اشرف دهقانی (یکی از چهرههای کلیدی کمونیستی که علیه رژیم شاه محمدرضا پهلوی جنگید) شروع به حمله به ساختمانهای دولتی در بندرعباس، بندر کلیدی ایران، در طول جنگ کردند.
احمدیان و دو فرمانده دیگر سپاه برای سرکوب این گروه به بندرعباس اعزام شدند. احمدیان در اسفند ۱۳۶۱ در عملیات فتحالمبین شرکت کرد. این عملیات توسط ارتش ایران و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی برای آزادسازی بخش راهبردی خوزستان تحت اشغال ارتش عراق به شکلی موفقیتآمیز انجام شد و امکان حمله مجدد ارتش عراق به سه شهرک استراتژیک آن استان را از بین برد. احمدیان سپس مسئولیت هماهنگی نیروهای سپاه در سه استان جنوب و جنوب غرب را به عهده گرفت و به عضویت شورای فرماندهی سپاه ارتقا یافت و سپس مجدداً به سمت رئیس ستاد نیروهای آن منطقه ارتقا یافت. در سال ۱۳۶۳ سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پنج ناحیه نظامی در اطراف ایران ایجاد کرد و احمدیان بهعنوان فرمانده منطقه ۴ منصوب شد که منطقه وسیعی در جنوب ایران شامل دو استان استراتژیک در کرانههای خلیجفارس یعنی بوشهر و هرمزگان را در بر میگرفت. در آنجا بود که احمدیان کار خود را در زمینه جنگ دریایی آغاز کرد و به یکی از چهرههای کلیدی نیروی دریایی ایران تبدیل شد. هنگامی که در سال ۱۹۸۵ آیتالله روحالله خمینی به سپاه دستور داد تا نیروی دریایی و نیروی هوایی جداگانه برای خود تشکیل دهند، احمدیان مسئولیت نیروی دریایی سپاه را برعهده گرفت و این سمت تا پایان جنگ با عراق در سال ۱۹۸۸ حفظ شد. وی همچنین به دانشگاه تهران بازگشت و در رشته دندانپزشکی فارغالتحصیل شد و مدرک کارشناسی ارشد خود را نیز دریافت کرد. او همچنین در علوم دفاعی و رشته مدیریت استراتژیک از دانشگاه دفاع ملی ایران، مدرک دکترا دارد. آیت الله خامنهای در تیرماه ۱۳۷۹ احمدیان را بهعنوان رئیس ستاد کل نیروهای سپاه منصوب کردند (این پست با فرماندهی عالی سپاه یکی نیست) و او جایگزین سردار سرتیپ حسین علایی، شد.
احمدیان در دوران تصدی پست جدید خود موفق به نوسازی سازمان سپاه و توسعه برنامه دهساله آن شد. احمدیان همچنین به مدت دو سال بهعنوان رئیس دانشگاه امام حسین، خدمت کرد. در سال ۲۰۰۷، آیتالله خامنهای، احمدیان را بهعنوان رئیس مرکز مطالعات راهبردی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منصوب کردند؛ سمتی که تا زمان انتصابش به شورای امنیت در آن باقی ماند. در همان سال، پس از تصویب قطعنامه ۱۷۳۷ توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد، که تحریمهایی را علیه برنامه هستهای ایران وضع کرد، ایالات متحده و متحدان اروپایی احمدیان را تحریم کردند. در سپتامبر ۲۰۲۲، احمدیان از سوی رهبری ایران به عضویت مجمع تشخیص مصلحت نظام منصوب شد. مجمع تشخیص مصلحت نظام، نهادی ذیل قانون اساسی است که داوری اختلافات بین مجلس و شورای نگهبان را برعهده دارد. احمدیان یکی از اولین افسران ارشد است که استراتژی جنگ نامتقارن را در دکترین نظامی ایران نهادینه کرد. تحت فرمان احمدیان بود که نیروی دریایی سپاه استراتژی جنگ نامتقارن خود را برای مقابله با ناوگان پنجم نیروی دریایی آمریکا در خلیج فارس توسعه داد.
این استراتژی در پاسخ به مداخله نیروی دریایی آمریکا و نیروهای ناتو در جنگ ایران و عراق در حمایت از عراق به بهانه حفاظت از نفتکشهای کشورهای عرب خلیجفارس تدوین شد. عملیات آخوندک، تقریباً یکچهارم ناوهای بزرگ نیروی دریایی ایران را در آوریل ۱۹۸۸ منهدم کرد. از آن زمان به بعد، نیروی دریایی سپاه پاسداران برای دفاع از منافع خود در خلیجفارس استراتژی استفاده از قایقهای تندرو و استفاده از موشکهای زمین به دریا را در پیش گرفت. در واقع، در گزارش پنتاگون آمده است: «نیروهای غیرمتعارف ایران براساس دکترین جنگ نامتقارن آموزشدیده شدهاند و قدرتی هولناک ارائه خواهند کرد.»
اگرچه احمدیان چندان علنی صحبت نمیکند، اما به نظر میرسد که او معتقد است و بارها اعلام کرده که سپاه برای «حفاظت از انقلاب» در همه جنبههای امور کشور باید وارد عمل شود. وی هشدار داده است که به «تهدید نرم» جمهوری اسلامی در قالب فرهنگ غربی و وسایل ارتباطی مدرن مانند اینترنت و شبکههای اجتماعی توجه کافی نمیشود. او در این زمینه بهطور گسترده سخنرانی کرده و کتابی نیز در مورد دیدگاههای او منتشر شده است. آیتالله خامنهای رهبر ایران اخیراً در مورد سیاست خارجی انعطافپذیر سخن گفتهاند. ایران در حال ترمیم روابطش با کشورهای عرب خلیجفارس است و سفر هیثم بن طارق السعید، سلطان عمان به تهران، نشانه دیگری از این انعطاف است، زیرا عمان همیشه بهعنوان یک میانجی بین تهران و غرب عمل کرده است.
در عین حال، بسیاری از افسران ارشد سپاه پاسداران همیشه درباره برجام، یا همان توافق هستهای سال ۲۰۱۵ بین ایران و گروه ۱+۵ انتقاد کردهاند.
منبع: Responsible Statecraft
ترجمه: هممیهن
منبع: فرارو
کلیدواژه: سیاست خارجی ایران قیمت طلا و ارز قیمت موبایل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نیروی دریایی خلیج فارس آیت الله خامنه ای
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت fararu.com دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «فرارو» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۲۱۴۳۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
امیدوارم کاسبان تحریم در سال ۱۴۰۳ کم کارتر شوند!
فرارو- همزمان با ورود به سال ۱۴۰۳، چشم کارشناسان اقتصادی به تحولات حوزه سیاست خارجی دوخته شده است. تحولاتی که شاید مهمترینشان، انتخابات آتی ایالات متحده خواهد بود. دونالد ترامپ، سه شنبه بزرگ را با پیروزی پشت سر گذاشت و برخی معتقدند شانس بایدن برای پیروزی در انتخابات آتی به وضعیت سیاست خارجی ایران نیز گره خورده است.
به گزارش فرارو، مسئله سیاست خارجی ایران صرفا به موضوع انتخابات آمریکا محدود نمیشود، نوع رابطه ایران با کشورهای منطقه و کشورهای اروپایی از دیگر مواردی است که در سال ۱۴۰۳ تا چشم اندازهای سیاسی کشور را ترسیم خواهد کرد. پرونده توافق نانوشته ایران و ایالات متحده و شکل گیری برجامی جدید نیز از دیگر مواردی است که از سوی کارشناسان مورد توجه قرار دارد. شاید مهمترین پرسشها پیرامون سالی که گذشت و سال ۱۴۰۳ این باشد که برای پیروزی در عرضه سیاست خارجی چه برنامههایی لازم داریم و آیا به ابزارهای دیپلماتیک کافی دسترسی داریم یا خیر؟ قاسم محبعلی، دیپلمات پیشین ایران در یونان و مالزی و تحلیلگر سیاسی در گفتگو با فرارو به این پرسشها پاسخ داده است:
واقع بینتر شدندقاسم محبعلی به فرارو گفت: «در سالی که گذشت نه شاهد اتفاق ویژهای بودیم و نه دستاورد خاصی داشتیم. در رابطه با روابطمان با همسایگان، که این روابط در آستانه ورود به حالت بحرانی بودیم، تا حدودی موفق شدیم روابط را به حالت متعادل درآورده و آرام کنیم. اما اتفاقی که در روابطمان با پاکستان افتاد، به معنای واقعی کلمه بی سابقه بود و کار به جایی رسید که پاکستانیها به خود اجازه دادند اهدافی را داخل خاک ایران، مورد هدف قرار دهند. در مجموع پیشرفت چشمگیری که بتواند جایگاه ما را در منطقه متحول کند، ثبت نکردیم. برقراری روابط با عربستان نیز در حد بازگشایی سفارت و ایجاد روابط عادی دیپلماتیک بود، ولی چیزی فراتر از این رخ نداده است. حتی درباره مصر که صحبتهای بسیاری شد و برنامههای بزرگی داشتیم هنوز بازگشت روابط رخ نداده است، گرچه ملاقاتها همچنان در جریان است.»
وی افزود: «شاید تنها تغییر بزرگی که دولت امسال تجربه کرد این بود که کمی واقع بینتر شد. در واقع دولت در سال اول، تصور میکرد در حوزه سیاست تهاجمی علیه قدرتهای بزرگ دنیا، دست بسیار بازی خواهد داشت، اما به مرور زمان متوجه شد که باید احتیاط پیشه کرد و با طمانینه بیشتری به وقایع منطقه واکنش نشان داد. در ماجرای فلسطین نیز در روزهای ابتدایی واکنش ایران کمی شتابزده بود و برخی تا مرحله جشن گرفتن نابودی کامل اسرائیل پیش رفتند، اما گذشت زمان نشان داد که باید فاصله ایران با تحولات خطرناک منطقه حفظ شود؛ بنابراین همانطور که گفتم تنها تغییر مثبت را میتوان واقع بینتر شدن برخی افراد تندرو دانست که در حوزه تصمیم گیریهای سیاست خارجی حضور داشتند.»
بحرانهای اقتصادی ناشی از وضعیت سیاسی استدیپلمات پیشین ایران در یونان و مالزی در ادامه گفت: «درگیریهای نیابتی به ویژه در عراق نیز تا جایی پیش رفت که در نهایت با تبعاتی سنگین متوقف شد. در حوزه ارز و تورم نیز شاهد تحولات چشمگیری نبودیم و توفیق چندانی حاصل نشده است، این در حالیست که از شعارهای دولت؛ کاهش نرخ ارز، فقر و بیکاری بود. از سوی دیگر با توجه به این که اقتصاد ما به سیاست خارجی گره خورده، متاسفانه جایگاه ما در حوزههای شفافیت، کسب و کار بین المللی و صادرات نزول کرده است و این روزها واردات بیش از صادرات شده است.»
وی افزود: «طبیعیست که با این شرایط بزرگترین بحران پیش روی دولت، بحران اقتصادی ناشی از وضعیت سیاسی است. طی سال آتی باید منتظر باشیم و ببینیم با این کسری بودجه بزرگی که سر راهمان قرار دارد، چه اتفاقی رخ میدهد و آیا میتوانیم فروش نفت را افزایش دهیم یا سرمایه گذارانی را برای سرمایه گذاری به داخل کشور جذب کنیم؟ در حال حاضر نیاز شدید به سرمایه گذاری در بخشهای انرژی، گاز و نفت وجود دارد و ناترازیهایی که پیش بینی میشود طی سال آینده بیشتر شود، بسیار نگران کننده است. هم اکنون، تولید گاز کشور، حتی کفاف مصرف داخلی را نیز نمیدهد و برق نیز در چنین شرایطی است. در حوزه تکنولوژیهای لازم برای توسعه نیز به غرب وابستگی داریم، چون اگر قرار باشد مسائل مان را با شرق حل کنیم، تا کنون توانسته بودیم و از طریق روسها و چینیها با بحرانها مبارزه میکردیم. ما به تکنولوژی وارداتی اروپا و کشورهای غربی نیاز داریم. این حقیقت را نمیتوانیم انکار کنیم، اما چون کمی بعید به نظر میرسد که کشور ما طی سال اتی نیز در این مسیر گام بردارند، چندان نمیتوان به سال ۱۴۰۳ خوش بین بود.»
مدیرکل اسبق خاورمیانه و شمال آفریقا در وزارت امور خارجه، گفت: «ما همیشه امیدواریم که وضع بهتر شود، اما چشم انداز چندان مثبت نیست. در حوزه انتخابات آتی ایالات متحده و احتمال پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات هم نمیتوانیم خود را بازنده مطلق در نظر بگیریم. اتفاقا توپ در زمین ما است و همه چیز به تصمیمات ما بستگی دارد. یک تیم سیاسی و دیپلماسی قوی میتواند بازی را تغییر دهد، هرچند که هم اکنون و با تیم فعلی، چندان شانسی برای پیروزی نمیبینم. در نهایت، امیدوارم کاسبان تحریم اجازه دهند و کارشکنی نکنند تا مذاکرات ایران برای شکل گیری روابط خارجی بهتر و کاهش تحریمها در سال جدید موفق باشد.»